Chrzescijanstwo - Wielkie Systemy Duchowe

W dziale tym prezentować będziemy artykuły, które bądź to inspirują do odkrycia głębszych duchowych znaczeń chrześcijaństwa,
bądź też bardziej wnikliwie próbują dociec jego genezy,
kształtowania się w wiekach historii
i mniej znanych, a znaczących aspektów.

Chrześcijaństwo jest religią, która zawiera w sobie zarówno tradycje bardziej kulturowe i formalne (rozbudowana i dobrze zorganizowana administracja oraz stosunkowo silnie ortodoksyjna i mało tolerancyjna dogmatyka), jak i tradycje silnie duchowe.

Zgodnie z istniejącymi przekazami, już na samym początku, nauki Jezusa z Nazaretu były silnym zwrotem w ortodoksyjnym judaizmie w kierunku duchowości.
Ortodoksyjnych kapłanów, przestrzegających tylko zewnętrznych form religii, a nie doświadczających istoty duchowości, Jezus nazywa "grobami z zewnątrz pobielanymi" (pełnymi robactwa wewnątrz).

Niewątpliwie każdy zaangażowany i poważny poszukiwacz duchowości dostrzeże w naukach Jezusa bardzo silnie i wyraziście zaznaczone akcenty duchowe.
Jezus kładzie istotny nacisk na to, co jest we wnętrzu człowieka, a nie na same tylko zewnętrzne (często mylące) oznaki duchowości. Wskazuje to na fakt, że Jezus przywiązywał bardzo dużą wagę do głębokiego zrozumienia istoty duchowości i jej doświadczania.

Także sam judaizm, z którego wyłoniło się chrześcijaństwo, miał zarówno przed Jezusem, jak i później, wiele innych jeszcze tradycji akcentujących aspekty duchowe. W odróżnieniu od tradycji Sadyceuszy (bardziej arystokratycznej i formalnej), cześć - początkowo nieco rewolucyjnego - ruchu Faryzeuszy, miała silną podbudowę duchową.
Podobnie silnie mistyczna była działająca w czasach Jezusa grupa Esseńczyków, jak i - wielokrotnie - intensywne i głęboko mistyczne były ruchy kabalistyczne.

Wiele wspólnot chrześcijańskich poświęciło się ścieżce typowo duchowej. Nie wszystkie z nich zostały zaakceptowane przez oficjalny Kościół (który dosyć wyraźnie skrystalizował się w wieku V), ponieważ część tych wspólnot nie zgadzało się z jego kierunkiem rozwoju.

Jednak nawet wśród tych wspólnot i świętych zaakceptowanych przez oficjalny Kościół odnaleźć można stosunkowo istotny procent autentycznej duchowości.

Wiele nauk wczesnych myślicieli i świętych, np. tych zaliczanych do Ojców Pustyni, można potraktować jako niezwykle uniwersalne i inspirujące pod względem duchowym.

Podobnie wiele wczesnych zakonów (jak np. benedyktyni) miało podbudowę silnie duchową, mistyczną i medytacyjną.

Wczesne chrześcijaństwo (Kościół Zachodni, który oparł się na języku łacińskim) miało do wieku XIII przewagę orientacji neoplatońskiej, co zapewne sprzyjało rozwojowi praktyk mistycznych i medytacyjnych. Materię i świat rzeczy traktowano w takim ujęciu jako coś drugorzędnego, co jest jedynie cieniem prawdziwego świata Ducha.

Działający w XIII wieku św. Tomasz z Akwinu potraktował rozum jako cenny dar Boga i oparł swoją naukę bardziej na dedukcji i analizie, w odróżnieniu od wczesnego chrześcijaństwa, które bardziej koncentrowało się na rzeczywistości nadprzyrodzonej, wierze, intuicji i rozwoju serca. Tak więc od czasów Tomasza z Akwinu Kościół, w sferze swej teorii i teologii, przyswoił sobie i zaakceptował postawę eksponującą rozum i świat rzeczy.
Wzorcowym modelem uprawiania filozofii (na której budowano wtedy scholastykę) stał się wtedy, w miejsce Platona, system jego wielkiego ucznia - Arystotelesa.
W oparciu o tę filozofię, Tomasz z Akwinu stworzył swój "tomizm"

Dodatkowo, na przestrzeni wieków, chrześcijaństwo znajdywało oparcie w trzech innych jeszcze filozofiach greckich
- w stoicyzmie, który głosił, że świat materialny przesycony jest Duchem,
w cynizmie - z jego obojętnością wobec rzeczy doczesnych,
oraz w sceptycyzmie, który głosił niepoznawalność rzeczywistości rozumem.
Mogło być to dobrym dopełnieniem ścieżki wiary, natchnienia i objawienia, którą podążali chrześcijanie.

W okresie średniowiecza rozwinęły się w chrześcijaństwie katolickim dwa główne nurty - mistyka, która przywiązywała wagę zasadniczo do doświadczeń duchowych, oraz scholastyka, która istotną wagę przywiązywała do rozumowania, jednak często także łączyła to z praktykami duchowymi.

Szczególnie znani i interesujący przedstawiciele nurtu mistycznego to Eriugena, mistrz Eckahart oraz Mikołaj z Kuzy.

Chrześcijaństwo jest oczywiście bardzo ważną ścieżką duchową, ponieważ oddziaływało ono i w dużym stopniu nadal oddziałuje na system wartości i rozumienie duchowości przez Europejczyków. Dlatego trudno je ignorować.

Istotne jest raczej to, by wydobyć z niego te treści, które są faktycznie duchowe, ponadczasowe, treści, które rzeczywiście pomagają tak naszemu życiu codziennemu, jak i duchowemu.

W ostatnich dziesięcioleciach szczególnie aktywni działacze i poszukiwacze nowych znaczeń chrześcijaństwa to m.in. Thomas Merton i Antony de Mello.

Obecnie bardzo głębokie i interesujące pod względem duchowym zrozumienie nauki chrześcijańskiej prezentuje na Zachodzie benedyktyn Anzelm Griin.

powrót do góry strony

zamów: "Alchemia i moc medytacji"